Lavantanın Dünü ve Bugünü

Antik dönemden itibaren hem görüntüsüyle dekoratif olarak hem de cezbedici kokusuyla çeşitli alanlarda kullanılan lavanta günümüzde de oldukça popüler bir bitkidir.

Lavantanın kelime anlamı Latincede "yıkamak” anlamına gelen "lavare”den gelmiştir (1). Lavantanın ilk olarak Eski Mısır’da mumyalama sürecinde kullanıldığı tahmin edilmektedir. Antik Yunan ve Roma zamanlarında ise bedeni ve zihni arındırmaya yardımcı olan banyo malzemesi olarak kullanılmıştır.

Lavanta tarihine bakıldığında zihinsel sağlık sorunları, uykusuzluk, depresyon, baş ağrısı, saç kaybı, mide bulantısı, diş ağrısı, cilt tahrişleri ve daha pek çok hastalık tedavisinde farklı şekillerde kullanıldığı görülmektedir.

Günümüzde ise lavanta bahçeleri görünüm itibariyle popülerlik kazanırken, kişisel bakım ve hijyen kavramlarının önem kazanmasıyla, lavanta yağı, lavanta kolonyası, lavanta sabunu gibi çeşitli ürünlerin kullanımı yaygınlaşmaktadır.

Lavanta aromaterapi alanında da en popüler bitkilerden biridir. Aromaterapi esansiyel yağlardaki koku molekülleri solunduğunda kokunun doğrudan beyne ulaşarak beynin duygusal merkezi olan amigdalayı etkilemesine dayanmaktadır (2). Aromaterapistler lavanta yağını baş ağrısı, sinirlilik, huzursuzluk ve uykusuzluk için oldukça aktif kullanmaktadır.

Lavanta yağı tropikal olarak (deriye sürme işlemi) uygulandığında da çeşitli faydalar sağlar. Kafada yer yer saç dökülmesine sebep olan saçkıran (Alopesi areata) hastalığının tedavisine yardımcıdır (3). Ayrıca egzama, akne, güneş yanığı sorunlarında da lavanta yağı kullanımıyla olumlu sonuçlar elde edilmiştir.

Öte yandan tıbbi olarak kullanıldığında lavanta yağının zararlı bakterileri yok ettiği, kas spazmlarını giderdiği, iltihaplı cildi dezenfekte ettiği ve şişkinliği giderdiği de gözlemlenmiştir (4). Ayrıca sezaryen sonrası ağrının giderilmesinde etkili olduğuna dair çalışmalar mevcuttur (5).

Lavanta yağı faydaları yönünden ne kadar zengin olsa da bazı kişilerin lavantaya karşı duyarlı olabileceği unutulmamalıdır. Hassasiyet sonucunda baş ağrısı, mide rahatszlığı veya ciltte alerjik reaksiyon oluşabilir. Bu nedenle ilk kullanımlarda hassasiyet oluşmadığından emin olacak şekilde temkinli olarak kullanılması önerilmektedir (6).

Kaynaklar

(1)https://www.healthline.com/health/what-lavender-can-do-for-you#origin

(2)https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/aromatherapy-do-essential-oils-really-work

(3)https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9828867/

(4)https://www.soapguild.org/how-to/ingredients/lavender-essential-oil.php

(5)https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-838/lavender